Zabytki
Śródmieście
W obrębie Śródmieścia
zachowały się do dziś zespoły zabytkowe tworzące poszczególne ulice
(m.in. Trakt Królewski, Długa, Miodowa) i place (m.in. Teatralny,
Bankowy, Krasińskich). Zespoły te składają się z obiektów sakralnych,
rezydencjonalnych i mieszkalnych, pochodzących głównie z okresu baroku i
klasycyzmu.
Trakt Królewski
(XVIII wiek), Trakt Królewski rozpoczyna się od placu Zamkowego,
biegnie ulicami Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat, Alejami
Ujazdowskimi i prowadzi do rezydencji królewskich na Łazienkach
i na Wilanowie. Przy Krakowskim Przedmieściu, przeważa zabudowa
barokowa z XVII-XVIII wieku (kościoły i rezydencje magnackie), a
ponadto zachował się cenny zespół budowli klasycystycznych
(głównie pałace) i eklektycznych (hotele i kamienice czynszowe)
z XIX stulecia. Jednolity, klasycystyczny charakter nadano zabudowie
ulicy Nowy Świat (do Alei Jerozolimskich). Kościół Świętej Anny
(dawny kościół bernardynów, obecnie kościół
akademicki) barokowo-klasycystyczny zachował fragmenty gotyckie
(sklepienia kryształowe w dawnych zabudowaniach klasztornych, fragmenty
prezbiterium) i renesansowe (kaplice boczne). Kościół
karmelitów bosych (seminaryjny) barokowy (proj. Isidoro Affaita
i Efraim Szreger) zachował niemal kompletny barokowy wystrój
wnętrza z XVII-XVIII wieku. Kościół Wizytek z XVIII w. (proj.
m.in. Gaetano Chiaveri, Efraim Szreger i Jakub Fontana) z bogato
zdobioną fasadą i wystrojem wnętrza (rzeźby Jana Jerzego Plerscha,
obrazy Tadeusza Kuntzego). Monumentalny kościół Świętego Krzyża
(Misjonarzy) z XVIII wieku (proj. m.in. Józef Szymon Bellotti,
Jakub Fontana), późnobarokowy zachował mimo zniszczeń
wystrój z XVIII wieku. Zespół epitafiów znanych
Polaków (m.in. Stanisława Małachowskiego, Władysława Reymonta i
Fryderyka Chopina). Przed fasadą figura Chrystusa niosącego krzyż z
1858 roku (autor Andrzej Pruszyński). Pośrodku placu Trzech Krzyży
klasycystyczny kościół Świętego Aleksandra (proj. Piotr Aigner).
Spośród dzieł architektury rezydencjonalnej wyróżniają
się barokowe i klasycystyczne pałace: Czapskich (1680-1707,
przebudowany w XVIII i XIX wieku), PotockichKoniecpolskich (1643,
Constantino Tencalla, przebudowany przez Piotra Aignera w XIX wieku),
zespół budynków Uniwersytetu Warszawskiego, z pałacami
Kazimierzowskim (XVII i XIX wiek, projekt Giovanni Trevano przebudowany
przez Dominika Merliniego), Tyszkiewiczów (schyłek XVIII wieku,
według projektu Stanisława Zawadzkiego) i Uruskich (1844-1847 rok,
projekt Andrzej Gołoński). Przy Nowym Świecie wznosi się Pałac Staszica
(1820-1823 rok, projekt Antonio Corazzi). Spośród
budynków mieszkalnych wyróżnia się zespół
barokowych kamienic w końcowym ciągu Krakowskiego Przedmieścia
nieopodal placu Zamkowego, m.in. Roesena (nr 83), Wilhelma Duponta (nr
85), Prażmowskich (nr 87), oraz kamienica Aleksandra Johna. Cennym
przykładem historyzmu są dwa neorenesansowe hotele: Europejski i
Bristol (projektu Henryka i Władysława Marconiego). Przy
Królewskim Trakcie zachowały się także zabytkowe pomniki:
barokowa figura Matki Boskiej Pasawskiej w Warszawie z XVII wieku,
księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika, wykonane
przez Berthela Thorvaldsena oraz Adama Mickiewicza autorstwa Cypriana
Godebskiego.
Oś Saska
Cennym przykładem barokowej i klasycystycznej architektury i
urbanistyki jest Oś Saska powstała na zlecenie króla Augusta II
Sasa, w znacznym stopniu przekształcona w XIX wieku i podczas odbudowy
po ostatniej wojnie. Dawny, barokowy Pałac Saski (1713-1748 r. proj.
Carl Friedrich Pöppelmann i Joachim Daniel Jauch) przebudowany w
stylu klasycystycznym w latach 1839–1842 przez Adama Idźkowskiego
zachował się do dziś fragmentarycznie (Grób Nieznanego
Żołnierza). W zachodniej części na placu Za Żelazną Bramą
klasycystyczny Pałac Lubomirskich w Warszawie (lata 1791-1793, proj.
Joachim Hempel). W obrębie ogrodu 21 barokowych rzeźb muz i cnót
(Jan Jerzy Plersch).
Plac Teatralny i okolice
Plac Teatralny jest cennym zespołem zabytkowym z okresu klasycyzmu,
powstały na miejscu barokowego Marywilu – zespołu zabudowań z
rezydencją dla królowej Marii Kazimiery. Zachodnią część zamyka
bryła teatru zaprojektowana przez Antonia Corazziego i wzniesiona w
latach 1825-1833 mieszcząca Operę Narodową i Teatr Narodowy.
Naprzeciwko m.in. późnobarokowy Pałac Jabłonowskich i dawny
kościół Kanoniczek zbudowany w stylu klasycystycznym. W obecnym
stanie pierzeja, przy której wznoszą się oba obiekty, jest
wierną rekonstrukcją z lat 90. XX w. W okolicach m.in. przy ulicy
Senatorskiej dawny kościół Reformatów (XVII-XVIII w.),
pałace Błękitny (XVIII i XIX w.), Blanka (XVIII w. proj. Szymon Bogumił
Zug), Mniszchów (XVIII-XIX w.), Małachowskich (XVIII-XIX w.),
Biskupów Krakowskich (XVIII w.), Prymasowski (XVII-XVIII wiek).
Plac Bankowy
Plac Bankowy zachował klasycystyczną zabudowę powstałą w latach 20. i
30. XIX wieku zaprojektowaną przez Antonia Corazziego, która należała
dla ówczesnej elity ekonomicznej i bankierów. Są to budynki Banku i
Giełdy Polskiej oraz pałace Ministra Skarbu i Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu.
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL
